Ostatnimi laty niemal każdy klient banku, który chciał uzyskać kredyt lub lokatę, spotkał się z oferowaniem przez bank produktów ubezpieczeniowych wszelkiego rodzaju. Najczęściej były to:

  • ubezpieczenia kredytu,
  • ubezpieczenia niskiego wkładu własnego,
  • ubezpieczenia z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (tzw. polisolokaty)
  • ubezpieczenia pomostowe,
  • ubezpieczenia na życie,
  • ubezpieczenia chorobowe, czy
  • ubezpieczenia wypadkowe.

Nierzadko zdarzały się sytuacje patologiczne, które polegały na tym, że produkty ubezpieczeniowe oferowane przez banki były, lub są dalej, skonstruowane z naruszeniem przepisów prawa ubezpieczeniowego lub sposób ich oferowania przebiegał w sposób nieuprawniony, m.in. poprzez wprowadzanie klientów w błąd, czy wywoływanie podstępu. Poniżej przedstawimy tylko przykładowe nieprawidłowości, jak występowały lub w dalszym ciągu występują na rynku bancassurance, czyli rynku współpracy ubezpieczycieli z bankami.

Jak pierwszy przykład, należy podać bardzo powszechną praktykę stosowania w bancassurance, ubezpieczeń grupowych, czyli formy prawnej umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek. To właśnie forma  ubezpieczenia grupowego zdominowała rynek bancassurance i to właśnie w ej formie najczęściej banki sprzedawały i dalej sprzedają ubezpieczenia.

Czym jest ubezpieczenie grupowe?

Ubezpieczenie grupowe ? czyli ubezpieczenie na cudzy rachunek to forma prawna umowy ubezpieczenia uregulowana w kodeksie cywilnym (art. 808 kodeksu cywilnego). W  ubezpieczeniu tej występują 2 strony umowy oraz 3 uczestników stosunku ubezpieczenia. Stronami umowy ubezpieczenia grupowego są: bank ? jako ubezpieczający oraz zakład ubezpieczeń. Uczestnikami stosunku ubezpieczeniowego są: bank ? jako ubezpieczający, zakład ubezpieczeń oraz ubezpieczony którym jest klient banku (np. kredytobiorca). Według zasady ubezpieczenia grupowego, ubezpieczający (bank) zawiera z ubezpieczycielem umowę ubezpieczenia, na rachunek, w interesie ubezpieczonego, czyli swojego klienta.

Jakie nieprawidłowości oraz naruszenia przepisów prawa towarzyszą konstrukcji prawnej ubezpieczeniom grupowym?

Bank oferują klientowi tego rodzaju ubezpieczenia grupowe naruszają przepisy prawa uregulowane w ustawie o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Dzieje się tak przynajmniej z 2 powodów:

  1. wykorzystują tę formę ubezpieczenia w celu ograniczenia praw ubezpieczonym, którzy, w przypadku zaoferowania im ubezpieczenia indywidualnego (ubezpieczony klient zawiera wówczas bezpośrednio umowę ubezpieczenia z ubezpieczycielem) wówczas będąc stroną umowy ubezpieczenia, mieliby zagwarantowany szereg praw, których jako ubezpieczenia nie będą stroną w ubezpieczeniach grupowych, nie posiadają, oraz
  2. wykorzystują tę formę ubezpieczenia w celu obejścia i naruszenia przepisów ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Ustawa ta wskazuje wprost i jednoznacznie, że wyłącznie agenci ubezpieczeniowy albo brokerzy ubezpieczeniowi, mogą sprzedawać ubezpieczenia. Natomiast banki, nie będąc ani brokerem ani agentem, tylko ubezpieczającym oferowali i dalej oferują ubezpieczonym ubezpieczenia, nie będąc do tego uprawnionym. Bank nie oferują swoim klientom ubezpieczeń grupowych w ich interesie (jak to powinno być zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego) lecz we własnym celu zarobkowym oraz w interesie ubezpieczycieli, którzy wynagradzają sowicie banki za sprzedaż ubezpieczeń. Naruszenie w ww. zakresie przepisów ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym jest zagrożone m.in. karą pozbawienia wolności do lat 2. Sprzedawanie przez banku ubezpieczeń w sposób nieuprawniony, czyli nie jako agenci lub brokerzy, powoduje, że nie są odpowiednio lub w ogóle szkoleni w zakresie ubezpieczeń oraz nie spełniają innych ustawowych obowiązków, które musi realizować każdy sprzedawca ubezpieczeń (wymóg rejestracji w KNF, nne wymogi formalne, ograniczenie w zakresie wykształcenia i inne).

Zarówno pierwszy jak i drugi ww. powód, stanowi o tym, że można zgłosić roszczenie o unieważnienie ubezpieczenia, którego skutkiem jest obowiązek zwrotu wszelkich pobranych od ubezpieczonego świadczeń. Powyższe możliwe jest powołując się na odpowiednie przepisy kodeksu cywilnego, które stanowią, iż w umowa zawarta w celu obejścia przepisów prawa, z czym mamy do czynienie w ww. przypadkach, może zostać uznana na nieważną.