Sąd Najwyższy przedstawił pisemne uzasadnienie do Uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2018 r. (Sygn. akt III CZP 60/17) o następującej sentencji: ?Sąd może przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu.?

Uchwała zapadła w sprawie o zadośćuczynienie, jakie sąd okręgowy, a następnie apelacyjny, przyznały rodzicom dziewczynki bardzo poważnie poszkodowanej na skutek błędów lekarskich przy porodzie. Szpital kwestionował zarówno samo prawo rodziców do rekompensaty, jak i wysokość przyznanego przez sąd zadośćuczynienia za naruszenie ich prawa do życia rodzinnego.

Poniżej najważniejsze argumenty wskazane przez Sąd Najwyższy:

 

  • ?Dobro osobiste najczęściej opisywane jako szczególna emocjonalna więź między osobami najbliższymi, odpowiada nie tylko intuicyjnemu rozumieniu pojęcia dobra osobistego, ale spełnia też kryteria ?definicyjne?, gdyż jest przejawem samorealizacji osoby ludzkiej, ma silne umocowanie aksjologiczne, plasuje się wysoko w hierarchii wartości w ogóle i bezsprzecznie jest powszechnie społecznie akceptowane.? A więc: nie można kwestionować, że więź rodzinna to dobro osobiste.
  • Wskazano w uzasadnieniu, że ?współcześnie niemożliwy do obrony? argument, że krzywdy wynikłej z naruszenia  prawa do życia w rodzinie nie można, a nawet nie godzi się wynagradzać w pieniądzu…
  • ?W razie pozostawania osoby najbliższej w nieodwracalnym stanie śpiączki lub trwałego stanu wegetatywnego dochodzi do podobnych skutków jak w przypadku śmierci, a sytuacja taka jest porównywalna z zerwaniem więzi z osobą bliską, która straciła życie. W okolicznościach trwałego i nieodwracalnego uszkodzenia mózgu cierpienie osoby bliskiej może być nie mniej dojmujące niż doświadczenie śmierci chorego. (?) Problemu nie można też postrzegać w kategoriach istnienia więzi lepszej lub gorszej, nie chodzi bowiem o wartościowanie więzi pomiędzy bliskimi, lecz o istnienie lub nieistnienie wszystkich czynników, które tę więź tworzą.?

Kryteria przesądzające o prawie bliskich do zadośćuczynienia: Zdaniem Sądu Najwyższego, granice wyznaczają dwa główne czynniki.

  1. Naruszenie dobra osobistego w postaci więzi bliskości następuje tylko w razie istnienia szczególnie silnego stosunku emocjonalnego i psychicznego o charakterze rzeczywistym i trwałym.
  2. Naruszenie więzi w sposób uzasadniający przyznanie osobom najbliższym zadośćuczynienia występuje jedynie w okolicznościach wyjątkowych, w których doszło nie do zaburzenia, zakłócenia lub pogorszenia więzi, lecz do faktycznej niemożliwości nawiązania i utrzymywania kontaktu właściwego dla danego rodzaju stosunków ? w szczególności więzi łączącej dzieci i rodziców ? z powodu ciężkiego i głębokiego stanu upośledzenia funkcji życiowych.

Najbliżsi, którzy poświęcają życie, by opiekować się i trwać przy najbliższym członku rodziny, z głęboko upośledzonymi funkcjami życiowymi, uzyskają zadośćuczynienie. Wyjątkową grupą osób,  którym to zadośćuczynienie się szczególnie należy, są rodzice i rodzeństwo dzieci, które cierpią na mózgowe porażenie dziecięce na skutek błędu przy porodzie.